Ik heb laatst als experiment geprobeerd een dag geen smartphone te gebruiken. Zou ik 12 uur zonder internet kunnen? Ik merkte namelijk dat ik steeds vaker het ding (onnodig) checkte op berichten of voor de zoveelste keer die dag een nieuwssite opende. Ik sprak met mezelf af vanaf ’s ochtend vroeg tot ’s avonds laat geen internet te gebruiken op mijn telefoon.

"Wat maakt die smartphone toch zo verslavend?"

In de ochtend vond ik dit experiment heerlijk, wat een rust! Gedurende de dag veranderde dit. Hoewel ik de afspraak had gemaakt ’s avonds voor het slapen gaan pas weer het internet aan te zetten, begonnen de eerste onderhandelingen hierover halverwege de middag. De junk in mij zei mij dat het ook prima was na het werk mijn internet weer aan te zetten “want dan had het experiment toch wel lang genoeg geduurd.” Een ander deel in mijzelf vond dit onzin en kibbelde terug dat ik de tijd gewoon moest uitzitten. Ik zal je de interne discussies besparen, maar feit was dat om 18.00 uur het internet er weer op zat en ik vol dopamine door de berichten van de dag scrolde.

Om eerlijk te zijn verbaasde ik mezelf. Dat ik niet 1 dag zonder kan. Wat maakt die smartphone toch zo verslavend? Wouter van Noort heeft een interessant boek geschreven hierover (“Is daar iemand?”). Door allerlei slimme trucjes die de app-bouwers in Silicon Valley bedenken, blijven wij blijkbaar maar apps openen, scrollen, lezen, openen, scrollen enz. Van Noort schrijft gekscherend dat Silicon Valley onze zelfcontrole gehackt heeft.

Welke psychologische mechanismen spelen hierbij een rol? Eén van de mechanismen is dat ons brein de neiging heeft tot ordenen en daarom willen we die rode bolletjes van binnenkomende berichten zo snel mogelijk wegwerken. En daarvoor moeten we eerst de app openen. Verder blijkt dat bij iedere like of ander vorm van feedback een shot dopamine vrijkomt in onze hersenen. Dopamine is het gelukshormoon waardoor wij letterlijk verslaafd raken en nog meer likes willen. Ook zijn de stoppingscues weg. De krant of een boek is een keer uit en een film afgelopen. Maar door Netflix, tijdlijnen en de online nieuwssites kunnen we door blijven gaan omdat er geen einde meer aan zit. Door dit soort trucjes spenderen we volgens marketing professor Adam Alter (https://www.ted.com/talks/adam_alter_why_our_screens_make_us_less_happy) gemiddeld 27 minuten per dag aan apps die ons een vervelend en ongelukkig gevoel geven en maar 9 minuten per dag aan apps die ons een positief gevoel geven.

Dan maar een complete digitale detox van een week of maand? Nee, ik geloof niet dat dat realistisch is in een tijd waarin de smartphone ons ook veel plezier en gemak kan opleveren. De Australische psycholoog Jocelyn Brewer heeft een mooi woord bedacht als oplossing voor het probleem; digitale voedzaamheid. Ze vergelijkt het met junkfood; je gaat over het algemeen niet elke dag naar de Mc Donalds dus waarom zou je wel elke dag digitaal junkfood tot je nemen? Zij pleit voor 3 M’s:

  • Mindful: dus bewust zijn van je smartphone gebruik.
  • Meaningful: gebruik je smartphone voor dingen die zinvol zijn en waar je blij van wordt. Voorkom dat je uren met apps bezig bent die je ongelukkig, onrustig of somber maken.
  • Moderate: gebruik met mate. Voer zelf stoppingcues in (door bijvoorbeeld tijdens het eten of ‘s nachts de vliegtuigstand te gebruiken).

Ik kan mij hier helemaal in vinden. En dus integreer ik het mindful smartphone gebruik niet alleen in mijn eigen leven, maar haal ik het bewust aan in workshops en trainingen die ik geef. En nodig ik studenten en cliënten die last hebben van onrust en stress uit voor hetzelfde experiment; gebruik een dag geen smartphone. Wat kom je dan tegen in jezelf?

Hartelijke groet,

Linda